2021
Digital
Rights Matter

Бөлімдер тізіміне өтіңіз

Кіріспе

Digital Rights Matter (орыс. Цифрлық құқықтар маңызды) - осындай атаумен 2020 жылы Қазақстандағы цифрлық дәуірдегі адам құқықтары саласындағы сын-тегеуріндерді талдайтын алғашқы жалпы жылдық есеп ұсынылды. Бұл құжат цифрлық құқықтар мен бостандықтар саласында осы уақыт аралығында не болғандығы туралы ақпаратты қамтитын 2021 жылғы баяндаманың бір түрі болып табылады.

2020 жылы адамзат COVID–19 салдарынан бұрын–соңды болмаған жаһандық локдаунға тап болды және тез өзгеретін жаңа әлеуметтік, экономикалық және саяси жағдайларға бейімделуге мәжбүр болды, бұл өз кезегінде әлемдегі және Қазақстандағы цифрлық құқықтар саласына, олардың қорғалу кепілдіктеріне, мызғымастығына және қолданылуына елеулі әсер етті.

Келесі, 2021 жылды пандемия кезінде өмірден алынған қорытынды немесе қорытынды жылы деп атауға болады. Сонымен бірге, «Digital Rights Matter 2021» есебінде біз ұзақ пандемиямен байланысты емес, сонымен бірге цифрлық құқықтарымыз бен бостандықтарымызға әсер еткен тақырыптарды да қозғадық. Сонымен қатар, өткен жылдан өзектілігін жоғалтпаған тақырыптар мен оқиғалар бойынша да апдейт өткізілді.

Жаңартылған есеп үшін 2021 жылдың қаңтарынан желтоқсанына дейінгі кезең алынды, жариялау кезінде кейбір жаңартулар жасалынды. «Digital Rights Matter 2021» есебінде өткен жылғы есептің жеті тақырыбы бойынша деректер талданып, жаңартылды, сондай – ақ «Цифрлық инклюзия» атты жаңа тақырып қосылып, барлығы сегіз ауқымды тақырып болды:



Цифрлық құпиялылық саласындағы халықаралық стандарттар

БҰҰ Адам құқықтары жөніндегі Жоғарғы комиссарының басқармасы (БҰҰ АҚЖКБ) жеке өмірге қол сұғу құқығының маңыздылығы туралы айта отырып, бұл құқық басқа құқықтарды жүзеге асыруға жағдай жасайды делінген: , адамның жеке басының және сенімдерінің еркін дамуы және оларды еркін білдіру, сондай-ақ адамдардың саяси, экономикалық, әлеуметтік және мәдени өмірге қатысу қабілеті.

2015 жылы БҰҰ Адам құқықтары жөніндегі кеңесі өзінің 28/16 Қарарымен жеке өмірге қол сұғылмаушылыққа (немесе құпиялылыққа) қатысты арнайы рәсім – жеке өмірге қол сұғылмаушылық құқығы туралы мәселе бойынша Арнайы баяндамашы мандатын бекітті. Арнайы баяндамашы мемлекеттерден, үкіметтік емес ұйымдардан және жеке өмірге қол сұғылмаушылыққа байланысты оқиғалар мен жағдайлар туралы хабардар кез келген басқа тараптардан анық және сенімді ақпаратты сұрату және алу өкілеттігіне ие болды.



«Цифрлық құқықтар мен бостандықтар Ландшафты» жобасы аясында ұсынылған 2021 жылғы есепте мемлекеттің саясаты мен бизнестің цифрлық құқықтар саласындағы қызметі, сондай-ақ олардың адам құқықтары жағдайына әсері зерттелген жаңа зерттеулердің кең спектрі біріктірілген. Бұл жалпы жылдық есептегі біздің міндетіміз тек оқиғаларды тізіп қана қоймай, көптеген интуитивті тұжырымдарды ұсыну ғана емес, сонымен қатар белгілі бір салада жағдайды жақсарту бойынша ұсыныстар беру.

Сондай-ақ, 2022 жылғы ақпанда «Цифрлық құқықтар мен бостандықтар Ландшафты» жобасы шеңберінде «Qazaqstan Shutdown 2022: қаңтар айындағы оқиғалар кезінде және одан кейінгі уақытта болған цифрлық құқықтарды шектеу» арнайы есебі шығарылғанын атап өткен жөн, онымен жоба сайтында танысуға болады.

Команда және авторлар

2021 жылғы есептің авторлары-қоғам қайраткерлері, құқық қорғаушылар, заңгерлер және прайвасистер. Авторлар цифрлық құқықтар мен құқық қолдану практикасы саласындағы процестерді бақылайды, сондай-ақ осы мәселелер бойынша мемлекетпен өзара әрекеттеседі. Төменде жоба командасы мен авторлары берілген:



Кабышев Елжан

«Digital Paradigm» ҚҚ директоры

Біржанова Гүлмира

Заңгер және «Құқықтық медиа-орталық» ҚҚ тең құрылтайшысы

Реймер Роман

«Еркіндік қанаты» ҚҚ тең құрылтайшысы

Бектұрғанов Данила

«Азаматтық сараптама» ҚҚ директоры

Абдыкаимов Зият

Ассистивті технологиялар, ақпараттың қолжетімділігі және цифрлық инклюзия жөніндегі сарапшы

Окремова Диана

«Құқықтық медиа-орталық» ҚҚ директоры

Мухамеджанова Дана

М.С.Нәрікбаев атындағы КАЗГЮУ университетінің Құқық жоғары мектебі директорының академиялық мәселелер және жұмысқа орналастыру жөніндегі орынбасары

Алаев Вениамин

«Қ. Иманалиев атындағы мүмкіндігі шектеулі адамдардың құқықтары жөніндегі Комиссия» ҚБ төрағасы

Дайырбеков Руслан

«Еуразиялық цифрлық қор» ҚҚ негізін қалаушы

Тулебаева Тогжан

«Digital Paradigm» ҚҚ есебінің қазақ тіліне аудармашысы

Меляков Вадим

«Digital Paradigm» ҚҚ талдаушысы

Щепеткова Елена

Есептің ағылшын тіліне аудармашысы

Чернобиль Татьяна

Есеп редакторы

Бейне



DRM-мен танысу

DRM2021 есебінің егжей-тегжейлері мен құрылымы және ол кімге пайдалы болады

Интернет қазір артықшылық емес, ол қажеттілік