Қазақстанда сайттар мен онлайн-контент қалай бұғатталады?

Кіріспе

Осы шолуда заңсыз ақпаратты таратуға қарсы іс-қимыл қарастырылады, өйткені мұндай ақпаратты жою немесе тіпті оған қол жеткізуді тоқтату үшін Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары қаражат пен мүмкіндіктердің жеткіліксіз жиынтығына ие.

Бұл интернеттің ерекшелігіне байланысты, онда қазақстандық азаматтар ақпаратты Қазақстаннан тыс орналасқан ресурстар мен желілер арқылы ала және тарата алады. Сонымен қатар, қазақстандық билік органдарының мүмкіндіктері негізінен Қазақстан аумағында орналасқан серверлер (аппараттық-бағдарламалық кешендер) арқылы өтетін ақпараттық ағындарды реттеумен шектеледі.

Алайда, қазақстандық заң шығарушылар мен уәкілетті органдар бұл объективті шындықты байқамауды жөн көреді және өз саясатында реттеу әлемдегі барлық интернет-ресурстар өздері белгілеген ережелерге бағынатындығына негізделеді.

«Заңсыз ақпарат» ұғымы туралы

ҚР Конституциясының 20-бабында сөз бостандығына кепілдік берілген: «Әркімнің заңда тыйым салынбаған кез келген тәсілмен еркін ақпарат алуға және таратуға құқығы бар. Цензураға тыйым салынады».

Цензураның жалғыз заңды ұйғарымы «Бұқаралық ақпарат құралдары туралы» 1999 жылғы 23 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңында, 1-баптың 18-тармақшасында келтіріледі: «цензура-бұқаралық ақпарат құралдарының хабарламалар мен материалдарды мемлекеттік органдармен, лауазымды адамдармен және өзге де ұйымдармен олардың талап етуі бойынша немесе тыйым салу немесе шектеу қою мақсатында өзге де негіздер бойынша алдын ала келісуі хабарламалар мен материалдарды не олардың жекелеген бөліктерін тарату». Бұл анықтама, біріншіден, хабарламалар мен материалдарды таратуға мүмкін болатын шектеуді немесе тыйым салуды тек БАҚ қызметіне жатқызады, екіншіден, жарияланған материалдар мен хабарламаларға шектеу немесе тыйым салуды емес, алдын ала келісуге тыйым салуды білдіреді.

ҚР Конституциясының 20-бабында: «Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпияларын құрайтын мәліметтер тізбесі заңмен айқындалады. Конституциялық құрылысты күштеп өзгертуді, Республиканың тұтастығын бұзуды, мемлекет қауіпсіздігіне нұқсан келтіруді, соғысты, әлеуметтік, нәсілдік, ұлттық, діни, тектік-топтық және рулық басымдықты, сондай-ақ қатыгездік пен зорлық-зомбылыққа табынуды насихаттауға немесе үгіттеуге жол берілмейді».

Алайда, тыйым салынған ақпараттың бұл тізімі толық емес. Конституцияның 20-бабының 2-тармағында көзделген конституциялық құқық заңдарда айқындалатын шектерде және тәртіппен іске асырылады және Негізгі Заңның 39-бабының 3-тармағында белгіленген қандай да бір жағдайларда шектелуге жатпайтын құқықтар мен бостандықтардың тізбесіне кірмейді. Конституцияның 39-бабының 1-тармағына сәйкес ол конституциялық құрылысты қорғау, қоғамдық тәртіпті, адамның құқықтары мен бостандықтарын, халықтың денсаулығы мен имандылығын қорғау мақсатында қажет шамада заңдармен шектелуі мүмкін.

Осылайша, заңсыз ақпарат деп заңдардағы шектеулер конституциялық қағидаттарға сәйкес келеді деген болжамға сүйене отырып, Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келетін ақпаратты түсіну ұсынылады.

ҚР заңдарына қайшы келетін ақпарат ұғымы

«Ақпаратқа қол жеткізу туралы» Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 16 қарашадағы № 401-V Заңына, 1 - баптың 1-тармақшасына сәйкес, «ақпарат-кез келген нысанда тіркелген адамдар, заттар, фактілер, оқиғалар, құбылыстар мен процестер туралы мәліметтер».

Осы зерттеуде оны интернетте таратуға мүмкіндік беретін нысанда жазылған ақпарат қарастырылады.

«Ақпараттандыру туралы» Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 24 қарашадағы № 418-V Заңында берілген анықтамаларға сәйкес «Интернет – бұл электрондық ақпараттық ресурстарды беруге арналған телекоммуникациялар мен есептеу ресурстарының біріккен желілерінің дүниежүзілік жүйесі. Электрондық ақпараттық ресурстар – бұл электрондық тасымалдағышта және ақпараттандыру объектілерінде қамтылған электрондық-цифрлық нысандағы ақпарат». Бұл тұрғыда бізді ең алдымен интернет-ресурс сияқты ақпараттандыру объектісі қызықтырады. «Интернет-ресурс – бұл бірегей желілік мекенжайы және (немесе) домендік атауы бар және интернетте жұмыс істейтін аппараттық-бағдарламалық кешенде орналастырылған ақпарат (мәтіндік, графикалық, аудиовизуалды немесе өзге де түрде)».

«Бұқаралық ақпарат құралдары туралы» Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 23 шілдедегі № 451-I Заңына, 1-баптың 4-тармақшасына сәйкес «кез келген интернет-ресурс бұқаралық ақпарат құралы болып танылуы мүмкін». «Ақпаратқа қол жеткізу туралы» Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 16 қарашадағы № 401-V Заңының 15-бабына сәйкес «бұқаралық ақпарат құралдарында ақпаратты орналастыру Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, яғни бірінші кезекте БАҚ туралы Заңға сәйкес жүзеге асырылады».

Осы Заңның 2-бабы мемлекеттік құпияларды немесе заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтерді жария етуге, экстремизмді немесе терроризмді насихаттауға және ақтауға, оларды жүргізу кезеңінде терроризмге қарсы операциялардың техникалық тәсілдері мен тактикасын ашатын ақпаратты таратуға, есірткі құралдарын, психотроптық заттарды, олардың аналогтары мен прекурсорларын, сондай-ақ қатыгездікке, зорлық-зомбылыққа және порнографияға табынуды насихаттауға тыйым салады. Сондай-ақ, бұқаралық ақпарат құралдарын қылмыстық және әкімшілік құқық бұзушылықтар жасау мақсатында пайдалануға тыйым салынады.

2-бапта жоғарыда айтылғандардың барлығы құқық бұзушылық болғандықтан, соңғы нұсқау шектелуі мүмкін. Бірақ, соған қарамастан, неғұрлым толық, бірақ соңына дейін емес; тыйым салынған ақпараттың тізбесі де осы Заңның 13-14-баптарында келтіріледі. Бұл заң шығарушының қарастырылып отырған мәселеге жүйелі көзқарасының жоқтығын айқын көрсетеді.

ҚР заңдарына қайшы келетін ақпаратты анықтау

Қазақстан Республикасы ақпарат және қоғамдық даму Министрінің 2022 жылғы 27 қыркүйектегі № 409 бұйрығымен телекоммуникация желілерінде Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын сақтау мәселелері бойынша мемлекеттік органдардың өзара іс-қимыл жасау қағидалары бекітілді. Бұл жерде ережеде талаптарды сақтау туралы емес, бұзушылықтарды анықтау туралы сөз болып отырғанын атап өткен жөн: «Мемлекеттік органдар өз құзыреті шегінде телекоммуникация желілерінде таратылатын материалдарды анықтайтын және есепке алатын қызметкерлердің, оның ішінде ведомстволық бағынысты ұйымдардың тізімін қалыптастырады және уәкілетті органға (ҚР АҚДМ) жібереді, Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын бұзатын ақпаратты қамтитын интернет-ресурстар мен сілтемелерді ақпараттық жүйеге нысан бойынша енгізеді».

Хабарлама жіберілген кезде мемлекеттік орган ақпараттық жүйеге енгізілетін мәліметтердің заңдылығы мен негізділігін, сондай-ақ олардың құқыққа қайшы екенін растайтын анықталған материалдардың скриншоттарын қамтамасыз етуге тиіс.

Интернетте нақты қай жерде екенін анықтауға қатысатын қызметкерлер қанша болуы керек және қандай әдістерге сүйене отырып, олар тыйым салынған ақпаратты іздеуі керек – Ережелерде айтылмаған, тек бұл «олардың құзыреті шегінде жүзеге асырылатындығы» атап өтілген.

Алайда олардың құзыретіне де күмән келтіріледі. Ережеде қандай да бір бірлескен жұмыс туралы сөз болып отырған жоқ-мемлекеттік органдардан алынған хабарламалар бойынша ҚР АҚДМ өз қызметкерлерінің қандай да бір қосымша білімі негізінде ақпараттың заңсыздығы фактісін растауы немесе растамауы тиіс.

Бұдан әрі уәкілетті орган «Байланыс туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 41-1-бабына сәйкес «заңды күшіне енген сот актілерімен немесе Қазақстан Республикасының заңдарымен тыйым салынған немесе таратуға өзгеше түрде шектелген телекоммуникациялар желісі бойынша таратудың расталған фактілері бойынша Қазақстан Республикасының аумағында оған қол жеткізуді шектеу жөнінде шаралар қабылдайды».

Бұл жағдайда ҚР АҚДМ Қазақстанда тыйым салынған ақпаратты іздеудің және тіркеудің автоматты жүйелері жоқ екендігіне қол қояды, ал мұндай жұмысты қолмен жүргізу үшін оның қызметкерлері жетіспейді.

Сонымен қатар, Қазақстан Республикасы ақпарат және қоғамдық даму министрінің 2019 жылғы 29 сәуірдегі № 84 бұйрығымен Қазақстан Республикасының аумағында таратылатын бұқаралық ақпарат құралдарына мониторинг жүргізу ережесі және оны есептеу әдістемесі бекітілді. Осы Қағидаларға сәйкес Қазақстан Республикасының аумағында таратылатын бұқаралық ақпарат құралдарының мониторингін Қазақстан Республикасы заңнамасының нормаларын бұзушылықтарды анықтау және тіркеу мақсатында бұқаралық ақпарат құралдары және телерадио хабарларын тарату саласындағы уәкілетті орган (ҚР АҚДМ) жүргізеді. Мониторинг объектісі интернет-ресурстар мен желілік басылымдар болып табылады.

Осы Қағидаларға сәйкес бұқаралық ақпарат құралдарына мониторинг жүргізу мынадай кезеңдерді қамтиды:

1. бұқаралық ақпарат құралдарының өнімдерін қарау (тыңдау), бұзушылықтарды анықтау, тіркеу және жинау;
2. бұқаралық ақпарат құралдарындағы бұзушылықтар туралы ақпаратты құқықтық талдау және қорыту;
3. уәкілетті орган жүргізетін заңнаманы бұзудың анықталған фактілеріне қосымша талдау.

Мониторинг нәтижелері бойынша мынадай мәліметтер көрсетіледі: желілік басылымдар, ақпараттық агенттіктер және интернет-ресурстар үшін - желілік басылымның, ақпараттық агенттіктің, интернет-ресурстың меншік иесінің атауы, заңды мекенжайы, интернет-ресурстың IP-мекенжайы, бар болса - ресми электрондық пошта мекенжайы. Интернет-ресурстың меншік иесі туралы мәліметтерді анықтау мүмкін болмаған жағдайда уәкілетті орган серверінде орналастырылған хостинг-провайдердің мекенжайына хабарлама жібереді.

Бұқаралық ақпарат құралдарының мониторингін техникалық және әдістемелік қамтамасыз ету бойынша мониторинг жүргізу үшін уәкілетті орган бюджеттік заңнамаға сәйкес шарт негізінде мониторингті техникалық және әдістемелік қамтамасыз ету жөніндегі жұмыстарды орындайтын ұйымды (бұдан әрі – «ұйым») тартады.

Уәкілетті орган әдістемелік және техникалық қолдаудың, оның ішінде ұйымнан мәліметтер алудың көмегімен бұқаралық ақпарат құралдарының өнімін мониторингілеу процесінде, сондай-ақ мемлекеттік органдардың хабарламалары, жеке және заңды тұлғалардың өтініштері, уәкілетті органға жіберілген лауазымды адамдардың сұрау салулары бойынша анықталған Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзушылықтарды тіркеуді және жинауды жүргізеді. Яғни, 2019 жылы ҚР АҚДМ-ге мемлекеттік органдардан заңсыз ақпарат туралы қандай да бір хабарламалар келіп түсуі тиіс деп болжанған болатын, бірақ қазір оны міндетті түрде бекітуге тура келді.

Қазақстан Республикасы инвестициялар және даму Министрлігінің байланыс, ақпараттандыру және ақпарат Комитетінің 2016 жылғы 18 сәуірдегі № 30-30-7 / 2454-И Хатында және ұйым Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 9 шілдедегі № 925 қаулысына сәйкес құрылған «Талдау және ақпарат орталығы» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнын білдіретіні түсіндіріледі.

Ұйым БАҚ-тың заңды сақталуына мониторинг жүргізеді: ҚР Конституциясы,ҚР Конституциялық Заңдары - «Қазақстан Республикасының Мемлекеттік рәміздері туралы», «Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті-Елбасы Туралы», «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» ҚР Кодексі, «Бұқаралық ақпарат құралдары туралы», «Телерадио хабарларын тарату туралы», «Жарнама туралы», «Мәдениет туралы», «Терроризмге қарсы іс-қимыл туралы», «Экстремизмге қарсы іс-қимыл туралы», «Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігі туралы», «Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы», «Есірткі құралдары, психотроптық заттар, прекурсорлар және олардың заңсыз айналымы мен оларды теріс пайдалануға қарсы іс-қимыл шаралары туралы», «Тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу туралы», «Ойын бизнесі туралы».

Интернет-ресурстарды бақылау процесі іздеу жүйелерін, кілт сөздерді және іздеу бағыттары бойынша сөз тіркестерін қолдана отырып, интернет-ресурстарды қарау арқылы жүзеге асырылады. Интернет-ресурстардың мониторингі халықаралық құқық нормалары мен ҚР заңнамасын сақтау мәніне интернет-ресурстардың мазмұнын күнделікті қарау болып табылады. Ұйым заңнама талаптарын бұзушылықтарды анықтаған жағдайда, құқыққа қайшы материалды тарату фактісі тіркеледі (экрандық суреттер, бейнесюжеттерді жазу және т.б.).

Бір қызығы, өз уақытында ҚР Бас прокуратурасы 2014 жылғы 16 маусымдағы № 2-010732-1432511 хатында: «Алдын ала белгіленген бірыңғай ережелер мен критерийлер негізінде интернет-ресурстарды қылмыстық мақсаттарда пайдаланудың барлық ықтимал жағдайларын анықтауға мүмкіндік беретін қандай да бір құжатты жасау өте қиын деп санаймыз» деп мойындады.

ҚР заңдарына қайшы келетін ақпарат мәртебесін белгілеу

ҚР қолданыстағы заңнамасына сәйкес кез келген интернет-ресурста орналастырылған кез келген ақпаратты қазақстандық уәкілетті мемлекеттік органдар ұлттық заңнамаға сәйкестігі тұрғысынан қарауы мүмкін.

«Байланыс туралы» Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 5 шілдедегі № 567-II Заңының 41-1-бабы тұтастай алғанда заңды күшіне енген сот шешімімен немесе Қазақстан Республикасының заңдарымен тыйым салынған ақпаратқа қол жеткізу мақсатында интернет-ресурстарға және (немесе) оларда орналастырылған ақпаратқа қол жеткізуге тыйым салады. Алайда, ол ақпаратты тану үшін соттың заңсыз шешімі, әлде ҚР заңдарында тыйым салу фактісі бар болғаны қажет пе?

Сонымен, сот өз шешімімен келесі негіздер бойынша белгілі бір ақпаратқа тыйым сала алады.

«Қазақстан Республикасының азаматтық іс жүргізу кодексі» (бұдан әрі – ҚР АІЖК) 2015 жылғы 31 қазандағы № 377-V 47-тарауда Қазақстан Республикасының аумағына әкелінетін, шығарылатын, дайындалатын және (немесе) таратылатын ақпараттық материалдарды экстремистік немесе террористік деп тану туралы іс жүргізуді көздейді. Прокурор осындай материалдар табылған жер бойынша сотқа ақпараттық материалдарда экстремизмге немесе терроризмге шақыру белгілері және (немесе) бар екендігі туралы өтініш береді. Сот Қазақстан Республикасының аумағына әкелінетін, басып шығарылатын, дайындалатын және (немесе) таратылатын ақпараттық материалдарды экстремистік немесе террористік деп тани отырып, Қазақстан Республикасының аумағына ақпараттық материалдарды әкелуге, басып шығаруға, дайындауға және (немесе) таратуға тыйым салу туралы шешім шығарады.

Ал ҚР АІЖК-нің 48-тарауында Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келетін ақпаратты қамтитын Қазақстан Республикасының аумағында таратылатын шетелдік бұқаралық ақпарат құралының өнімін заңсыз деп тану туралы өтініш бойынша өндіріс көзделген. Өтінішті заңды мүдделері шетелдік бұқаралық ақпарат құралының өнімінде қозғалған азаматтар мен заңды тұлғалар, прокурор немесе уәкілетті орган жазбаша нысанда не өтініш берушінің орналасқан жері бойынша электрондық құжат нысанында сотқа береді. Сот Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келетін ақпаратты қамтитын Қазақстан Республикасының аумағында таратылатын шетелдік бұқаралық ақпарат құралының өнімі заңсыз болып табылатынын мойындай отырып, Қазақстан Республикасының аумағында шетелдік бұқаралық ақпарат құралының өнімін таратуды тоқтата тұру не тоқтату туралы шешім шығарады. Сот шешімі тиісті мемлекеттік органға жіберіледі.

Осылайша, бұл жағдайда біз жоғарыда айтылғандай, интернет-ресурстарды қамтитын шетелдік БАҚ туралы айтып отырмыз. Алайда, қазақстандық заңнаманың проблемасы оның БАҚ-ты, оның ішінде интернет-ресурстарды шетелдік ресурстарға жатқызу өлшемшарттарын белгілемеуі болып табылады.

«Бұқаралық ақпарат құралдары туралы» Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 23 шілдедегі № 451-I Заңы 13-бапта соттың шешімі бойынша уәкілетті органда есепке қойылған бұқаралық ақпарат құралының өнімін шығаруды немесе таратуды тоқтата тұруды не тоқтатуды көздейді. Бұл жағдайда біз барлық интернет-ресурстар туралы емес, уәкілетті органда есепке қойылған, яғни қазақстандық желілік басылымдар туралы айтып отырмыз. Бұқаралық ақпарат құралын шығаруды тоқтата тұрған, не тоқтатқан немесе бұқаралық ақпарат құралының өнімін таратқан жағдайда сот шешімі бойынша уәкілетті органға хабарлама жіберіледі.

Осылайша, шетелдік емес және желілік басылымдар ретінде есепке алынбаған интернет-ресурстармен қалай болу керектігі туралы мәселе ашық күйінде қалып отыр ма?

Ақпаратты заңсыз деп тану үшін қандай жағдайларда бұл туралы заңда қарапайым нұсқау қажет, ал қайсысында – бұл үшін растайтын сот шешімі қажет екені белгісіз болып қалуда.

«Байланыс туралы» Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 5 шілдедегі № 567-II Заңының 41-1-бабында «Телекоммуникациялар желісі бойынша таратылған жағдайларда (бұл сонымен қатар интернетте) заңды күшіне енген Қазақстан Республикасының сот актілерімен немесе заңдарымен таратуға тыйым салынған немесе өзгеше түрде шектелген, сондай-ақ оған қол жеткізу Қазақстан Республикасы Бас прокурорының немесе оның орынбасарларының заң бұзушылықтарды жою туралы бұқаралық ақпарат құралдары саласындағы уәкілетті органға енгізген ұсынымымен уақытша тоқтатыла тұрған ақпаратты, байланыс операторларын және (немесе) меншік иелерін және (немесе) онлайн-платформалардың заңды өкілдері, және (немесе) мемлекеттік техникалық қызмет бұқаралық ақпарат құралдары саласындағы уәкілетті органның нұсқамасы бойынша тыйым салынған ақпаратқа қол жеткізуді шектеу жөнінде дереу шаралар қабылдауға міндетті».

Көріп отырғаныңыздай, бұл жағдайда шетелдік және отандық интернет-ресурстар арасында ешқандай градация жүргізілмейді. Шатасулар ҚР заңнамасына жақында енгізілген «онлайн-платформа» ұғымын қолдануды қосады, ол шетелдік интернет-ресурстар контекстінде қолданылады, бірақ бұл мақалада бұл байқалмайды.

Бұдан басқа, бап ақпаратты соттың алдын ала заңсыз деп тануын көздемейді, бірақ Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры мен оның орынбасарларының ақпаратын таратуға тыйым салуға уәкілеттік берілген адамдардың қатарына қосады. Бұдан басқа, осы бап кейінге қалдыруға шыдамайтын және ауыр, аса ауыр қылмыстар, сондай-ақ қылмыстық топ дайындайтын, жасайтын қылмыстар жасауға әкеп соғуы мүмкін жағдайларда Қазақстан Республикасы ұлттық қауіпсіздік комитетінің Төрағасына, оның орынбасарларына немесе Қазақстан Республикасы ұлттық қауіпсіздік Комитетінің аумақтық органдарының бастықтарына не оларды алмастыратын адамдарға рұқсат береді, кейіннен жиырма төрт сағат ішінде Қазақстан Республикасының байланыс, бұқаралық ақпарат құралдары және Бас прокуратура саласындағы уәкілетті органдарын хабардар ете отырып, жедел-іздестіру қызметінің барлық субъектілерінің мүддесі үшін интернет-ресурстарға және (немесе) оларда орналастырылған ақпаратқа қол жеткізу.

Осы бап бұқаралық ақпарат құралдары саласындағы уәкілетті органды, Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдарын, Қазақстан Республикасының құқық қорғау органдарын, байланыс операторларын, онлайн-платформалардың меншік иелерін және (немесе) заңды өкілдерін және мемлекеттік техникалық қызметті интернет-ресурстарға және (немесе) оларда орналастырылған ақпаратқа қол жеткізуді уақытша тоқтата тұруды орындамағаны үшін жауапты деп атайды.

«Ақпараттандыру туралы» Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 24 қарашадағы № 418-V Заңының 35-бабының 7-тармағында «телекоммуникация желілері бойынша соттың заңды күшіне енген шешімімен немесе Қазақстан Республикасының заңдарымен тыйым салынған, сондай-ақ бұқаралық ақпарат құралдары саласындағы уәкілетті органға енгізілген Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының немесе оның орынбасарларының заңды бұзушылықтарды жою туралы нұсқамасымен қолжетімділігі уақытша тоқтатылған ақпаратты таратқан жағдайда, уәкілетті органдар, интернет-ресурстардың меншік иелері немесе иелері тыйым салынған ақпаратқа қол жеткізуді шектеу жөнінде дереу шаралар қабылдауға міндетті».

Қорытынды

Осылайша, интернет-ресурстардағы ақпаратқа қол жеткізуді тоқтатуға уәкілетті органдарды анықтау мәселесінде айқын алшақтық және жүйелі тәсілдің болмауы байқалады. Мұны келесі статистика көрсетеді.

Orda.kz портал мәліметтері бойынша ҚР АҚДМ ақпарат комитетінен алынған мемлекеттік құрылымдар ағымдағы жылы интернетте қазақстандық заңнаманы бұзудың 74 мың фактісін анықтады, олар бойынша 62 мың материал бойынша 2,6 мыңнан астам ескерту хаттары жіберілді. Бір хат орта есеппен 5 материал туралы хабарлады.

Комитеттің ұйғарымдары мен сот органдарының шешімдерімен ҚР аумағындағы пайдаланушылар үшін құқыққа қайшы материалдарға қолжетімділік шектелген, олардың саны 12 мыңға жуықтайды. Қалған 50 000 материалмен не болғаны - хабарланбаған.

Биылғы жылы «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне бала құқықтарын қорғау, білім беру, ақпарат және ақпараттандыру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының 2022 жылғы 3 мамырдағы № 118-VII Заңын қабылдау кезінде оның жобасынан интернет-ресурстарды есепке алудың Бірыңғай тізілімі туралы норманы алып тастағанын қалай еске түсірмеуге болмайды, Қазақстан Республикасының заңдарымен немесе заңды күшіне енген сот актілерімен таратуға тыйым салынған немесе өзгеше түрде шектелген ақпаратты орналастыратын, сондай-ақ оларға қол жеткізу Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының немесе оның орынбасарларының уәкілетті органға енгізген ұсынымымен, сондай-ақ уәкілетті органның нұсқамасымен уақытша тоқтатылды.

Әрине, егер Қазақстанда мұндай тізілім болса, осы саладағы істердің жай-күйі туралы тұтас түсінік бермейтін мемлекеттік органдардың бытыраңқы және қарама-қайшы хабарламаларына әзірше қанағаттануға тура келетін объективті көрініс жасауға болар еді.

Тиісінше, интернетте заңсыз ақпараттың таралуын мемлекеттік бақылаудың шекаралары, принциптері, субъектілері мен объектілері туралы жоғарыда қойылған сұрақтар жауапсыз қалады.