Онлайн-петиция құралын іске асыру

Е-петиция

Электрондық петиция құралын іске асыру үшін Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі (АҚДМ) және цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі (ЦДИАӨМ) «Е-петицияның бірыңғай онлайн-платформасын құрудың кейбір мәселелері туралы» бірлескен бұйрық дайындады, оған АҚДМ 2021 жылғы 13 тамызда және ЦДИАӨМ 2021 жылғы 17 тамызда қол қойды. Бұйрыққа министрлердің Қ.А. қол қойғаны және оның «Әділет» заңнамалық актілерінің Дерекқорында жоқ екені есте қаларлық.

Бұйрықпен Е-петицияның бірыңғай онлайн-платформасын (бұйрыққа 1-қосымша) әзірлеу жөніндегі жұмыс тобын қалыптастыру айқындалады, техникалық тапсырма (бұйрыққа 2-қосымша) бекітіледі және платформаға бірнеше сынақ петициясын орналастыру арқылы оны тестілік режимде байқаудан өткізуге тапсырма беріледі.

Жұмыс тобында кімдер бар ?

Жұмыс тобына кіретіндер:

Жамбакин Асқар Серікұлы, ҚР ЦДИАӨМ вице-министрі;
Тілепов Болат Анапияұлы, ҚР АҚДМ вице-министрі;
Бажаева Назгуль Аманкуловна, ҚР ЦДИАӨМ цифрлық трансформация департаментінің директоры;
Рахимов Бекзат Рахимович, ҚР АҚДМ мемлекет және қоғам коммуникациясын дамыту департаментінің директоры;
Бекманов Дәулет Нысанқұлұлы, ҚР ЦДИАӨМ Мемлекеттік қызметтер комитетінің төрағасы;
Ахметбеков Батырбек Манарбекұлы, ҚР ЦДИАӨМ цифрлық трансформация департаменті сараптама басқармасының басшысы;
Қарсыбаев Миржан Дерботқанұлы, ҚР ЦДИАӨМ мемлекеттік қызметтер Комитетінің «бір терезе» қағидаты бойынша Мемлекеттік қызметтер көрсетуді ұйымдастыру басқармасының басшысы;
Досмұратова Ұлжан Әшімқызы, ҚР АҚДМ мемлекет және қоғам коммуникациясын дамыту департаменті мемлекеттік органдарда қоғамдық қатысу және ашықтық қағидаттарын дамыту басқармасының басшысы;
Фидлер Владимир, «ақылды қалалар» ЖШС (BTS Digital) «Е-үндеу» платформасының жетекшісі;
Ошақбаев Рахым Сәкенұлы, «TALAP» қолданбалы зерттеулер орталығының директоры.

Тізімнен көріп отырғанымыздай, Жұмыс тобына министрлік өкілдерінен басқа бизнес және қоғам өкілдері де кірді. BTS Digital компаниясы Aitu, Dos Mart, Aitu-әмиян және басқалары сияқты бірнеше танымал онлайн қосымшалардың әзірлеушісі болып табылады. Сонымен қатар, компания E-otinish платформасын жасауға қатысты. BTS Digital компаниясы ҚР Үкіметі мен «Еуразиялық үштік» бақылайтын Eurasian Resource Group (ERG) ірі тау-кен компанияларының бірі — Александр Машкевич, Патох Шодиев және қайтыс болған Алиджан Ибрагимовтың жанұясы болып табылады. Бұдан басқа, баспасөзде BTS Digital компаниясы ҚР-ның барлық мемлекеттік электрондық сервистерін СБЕР тобы ұсынатын бірыңғай платформаға ауыстыру туралы Меморандумға қол қойған СБЕР тобының стратегиялық серіктесі болды деп хабарланады.

«TALAP» қолданбалы зерттеулер орталығы» қоғамдық қоры 2020 жылы іске қосылған алғашқы Қазақстандық петиция агрегаторы — Otinish сервисінің әзірлеушісі болып табылады. Бұл қызмет өте танымал болды — Otinish сайтында мыңдаған қол жинаған бірнеше ондаған петициялар орналастырылды. Алайда, әзірлеушілер ең маңызды екі техникалық мәселені шеше алмады: пайдаланушыларды дәл тексерудің мүмкін еместігі дауыстарды жинау бұрумына мүмкіндік берді; сонымен қатар, пайдаланушылардың жеке деректерінің сақталуына кепілдік болмады. Қосымша кедергі жаңа Әкімшілік іс жүргізу кодекс күшіне енгенге дейін заңнамалық база азаматтардың ұжымдық өтініштерін қарауға мүмкіндік бермеді және сайтта орналастырылған петициялардың заңды мәртебесі болмады.

Петиция беру рәсімі қалай жұмыс істейді?

Бұйрықтың 2-қосымшасында петиция беру рәсімі қандай болуы тиіс екендігі сипатталады. Петициялар eGov сайтында орналастырылған Е-otinish сервисі арқылы беріледі деп жоспарлануда. Сервиске кіру үшін авторландыру талап етілмейді. Пайдаланушыға кіргеннен кейін сайтта жарияланған петициялармен танысу (соның ішінде оларға пікір қалдыру) немесе өз петициясын жасау мүмкіндігі беріледі. Петиция беруге неғұрлым ыңғайлы жұмыс істеу үшін сайтта пайдаланушының кеңсесі орналастырылады, онда сіз петициялардың жобаларын сақтай аласыз. Сондай-ақ, сайтта петиция тақырыбы бола алмайтын «тыйым салынған» тақырыптардың тізімі орналастырылады.

Петиция беру үшін автор «петиция құру» қосымша бетіне кіріп, аты-жөнін, ЖСН, тұрғылықты жерін, электрондық мекенжайын, ілеспе мәтінін, петицияның мәтінін, қажет болған жағдайда қосымша материалдарды қамтитын міндетті нысанды толтырып, петицияға өзінің ЭЦҚ-сымен қол қоюы тиіс. Осыдан кейін автор нысанды толтыру кезінде көрсетілген электрондық поштаға бастапқы 150 қол жинау үшін тікелей сілтеме жасайды. Сілтеме 20 жұмыс күні ішінде белсенді болады. Петицияға қосылу үшін сілтемені алған пайдаланушылар оған ЭЦҚ арқылы қол қояды. Автор барлық орындарды толтырғаннан кейін, жасалған петиция, Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі органының-модератор қарауына түседі.Министрлік петицияның талаптарға сәйкестігін (20 жұмыс күні ішінде 150 қол, барлық міндетті нысандардың болуы, «тыйым салынған» тақырыптар тізімінде петицияның болмауы және сайтта ұқсас петициялардың болмауы) қарайды және үш күн мерзімде петицияны E-otinish сайтына ашық қолжетімділікке орналастырады. Алты ай ішінде петиция көпшілік алдында қолжетімді болады және азаматтар оған ЭЦҚ арқылы қосыла алады. Егер петиция керекті мәнге ие болса, оны АҚДМ тиісті мемлекеттік органның қарауына жібереді. Бұл туралы хабарлама өтініш авторына электрондық поштаға жіберіледі.

Сонымен қатар, әзірлеушіге бірнеше санауышты қосу тапсырылады: мерзім аяқталғанға дейінгі күндер санауышы, қолдау үшін қол қою санауышы, көру саны санауышы. Сондай-ақ петицияға сілтемені әлеуметтік желілерде бөлісу мүмкіндігін қарастыру жоспарлануда.

Қорытынды

Бұйрықта реттелетін өтініштерді құру және қолдау механизмі өте қарапайым. Алайда, мерзімдерді, қол қою санын және «тыйым салынған тақырыптарды» анықтайтын заңнамаға қатысты маңызды мәселелер қалады. «Қоғамдық бақылау туралы» заңнамаға ӘППК-нің жаңа нормаларын қамтитын түзетулерді Парламент әлі қабылдаған жоқ және заңды күшіне енген жоқ, алайда АҚДМ және ЦДИАӨМ онда қамтылған шамадан тыс және кемсітушілік талаптарды Е-петиция платформасын әзірлеу жөніндегі техникалық тапсырмаға қойды. Бұл белгілі бір алаңдаушылық туғызады, өйткені талаптар, мерзімдер, тыйым салынған тақырыптар және басқа да шектеулер туралы мәселе «қатаң» шешіліп, оны Парламентте ресми түрде бекіту ғана қалады. Мұндай шектеулер ҚР азаматтарының электрондық петиция құралдарын кеңінен және еркін пайдалануына ықпал етпейді.

Photo from Adobe Stock