Мазмұны
Қазақстанда әлеуметтік желілер мен мессенджерлерді, сондай-ақ аккаунттарды тіркеуге және ақпаратты жариялауға болатын кез келген интернет-ресурстарды алғашқы заңнамалық реттеу «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне бала құқықтарын қорғау, білім беру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2022 жылғы 3 мамырдағы № 118-VII ҚРЗ Заңымен бекітілді [1] «Ақпараттандыру туралы» Заңға «Онлайн-платформа» сияқты ұғымдарды енгізу арқылы ақпарат және ақпараттандыру, «лездік хабарлар алмасу сервисі» және «онлайн-платформаның пайдаланушысы» (соңғы ұғым 2022 жылдың 5 қарашасында [2] толықтырылды). «Онлайн-платформалар және онлайн-жарнама туралы» Заң жобасы да осы ұғымдардың анықтамаларын қамтиды.
«Ақпараттандыру туралы» Заңның және «Онлайн-платформалар және онлайн-жарнама туралы» Заң жобасының салыстырмалы кестесі
Ұғымы | «Ақпараттандыру туралы» заң | «Онлайн-платформалар және онлайн-жарнама»туралы Заң жобасы |
онлайн-платформа | қаржылық көрсетілетін қызметтерді ұсынуға және электрондық коммерцияға арналған интернет-ресурсты және (немесе) лездік хабарлар алмасу сервисін қоспағанда, белгілерді және (немесе) сигналдарды және (немесе) дауыстық ақпаратты және (немесе) жазбаша мәтінді және (немесе) кескінді және (немесе) дыбыстарды және (немесе) хабарларды орналастыру, қабылдау және (немесе) нақты айқындалған немесе айқындалмаған тұлғалар тобына беру арқылы пайдаланушының өзі жасаған дербес парақшасы арқылы ақпарат таратуына арналған интернет-ресурс [2] және (немесе) лездік хабарлар алмасу сервисі | қаржылық көрсетілетін қызметтерді ұсынуға және электрондық коммерцияға арналған интернет-ресурсты және (немесе) лездік хабарлар алмасу сервисін қоспағанда, белгілерді және (немесе) сигналдарды және (немесе) дауыстық ақпаратты және (немесе) жазбаша мәтінді және (немесе) бейнені және (немесе) дыбыстарды және (немесе) хабарларды орналастыру, қабылдау және (немесе) нақты айқындалған немесе айқындалмаған тұлғалар тобына беру жолымен пайдаланушының өзі жасаған дербес парақшасы арқылыақпарат жариялауға[2]арналған интернет-ресурс және (немесе) лездік хабарлар[1] алмасу сервисі |
лездік хабарлар алмасу сервисі | қаржылық көрсетілетін қызметтерді ұсынуға және электрондық коммерцияға арналған бағдарламалық қамтылымды қоспағанда, лездік хабарлар алмасуға не оларды нақты айқындалған тұлғаға (тұлғаларға) телекоммуникация желілерін пайдалана отырып, нақты уақыт режимінде беруге арналған және (немесе) сол үшін пайдаланушылар қолданатын бағдарламалық қамтылым | қаржылық көрсетілетін қызметтерді ұсынуға және электрондық коммерцияға арналған бағдарламалық қамтылымды қоспағанда,пайдаланушылар лездік хабарлар алмасуға не оларды нақты уақыт режимінде телекоммуникация желілерін пайдалана отырып, белгілі бір тұлғаға (белгілі бір тұлғаларға) беруге арналған және (немесе) пайдаланатын бағдарламалық қамтылым |
онлайн-платформаны пайдаланушы | өзінің дербес деректерін [3] тіркеген және ұсынған, сондай-ақ қазіргі бар онлайн-платформалардың бірінде сәйкестендіруден өткен жеке және (немесе) заңды тұлға | өзінің дербес деректерін тіркеген және (немесе) ұсынған және (немесе) онлайн-платформада сәйкестендіруден өткен жеке және (немесе) заңды тұлға |
Ұсыныстар
[1] «Интернет-ресурс» ұғымдарын «онлайн-платформадан» ажырату керек, сондай-ақ «лездік хабарлар алмасу сервисі» ұғымын «онлайн-платформа» ұғымынан ажырату керек, себебі бұл әртүрлі тұжырымдамалық ұғымдар.
[2] Интернеттегі платформада «жариялау» және «тарату» ақпараттың мәні мен берілу тәсілімен ерекшеленеді:
- Ақпаратты жариялау — бұл пайдаланушының өз парағында немесе онлайн-платформаның белгілі бір бөлімдерінде мазмұнды (мәтін, фотосуреттер, бейнелер және т.б.) орналастыру немесе жариялау әрекеті. Бұл басқа пайдаланушыларға көруге болатын түпнұсқа және түпнұсқа емес мазмұнды жасау және орналастыру. Ақпаратты жариялау кезінде пайдаланушы жариялағысы келетін және басқа пайдаланушылармен бөліскісі келетін мазмұнды дербес таңдайды.
- Ақпаратты тарату — басқа қолданушылар жариялаған мазмұнды беру немесе кеңінен тарату. Бұл онлайн-платформа пайдаланушылары басқа пайдаланушылар жариялаған мазмұнды бөлісу арқылы бөлісетін процесс. Тарату «Бөлісу» батырмасын басу және түпнұсқа автордың мазмұнын контактілер шеңберінің басқа пайдаланушыларына беру арқылы жүзеге асырылуы мүмкін.
Осылайша, ақпаратты жариялау мазмұнды құру және орналастыру актісін білдіреді, ал ақпаратты тарату бұрын жарияланған мазмұнды басқа пайдаланушыларға бөлісу немесе бөлісу арқылы беру актісін білдіреді.
Ұсыныс: сол ұғымдардың бірдей анықтамаларын пайдалана отырып, осы нормативтік құқықтық актілердің бірыңғай құқықтық тәсілін қамтамасыз ету қажет. Құқықтық актілердегі бірыңғай анықтамалар мен терминология заңдарды түсіндіруде айқындық пен дәлдікті қамтамасыз етеді. Олар заң нормаларын дұрыс түсіну және қолдану үшін маңызды екіұштылық пен түсініксіздікті жоюға көмектеседі.
Бірыңғай құқықтық тәсіл құқық қолдану практикасында болжамдылық пен келісімділікке ықпал етеді, сондай-ақ құқық үстемдігі қағидатын қолдайды. Нормативтік құқықтық актілер келісілген және біріздендірілген кезде заңдардың тең және болжамды қолданылуы қамтамасыз етіледі, бұл құқықтық мемлекеттің дамуына негіз болады.
[3] «Дербес деректер және оларды қорғау туралы» Заңға қайшы, дербес деректер субъектісі тек жеке тұлға болып табылады, заңды тұлғаның өзінің дербес деректерін ұсынуға мүмкіндігі жоқ, бұл жағдайда ол дербес деректер субъектісінің келісімімен дербес деректерді ғана бере алады.
дербес деректер субъектісі — дербес деректер жататын жеке тұлға (осы Заңның 1-бабының 16-тармағы).
Ұсыныс: осы анықтамада жеке тұлғаның (тіркеу, өзінің дербес деректерін беру, сәйкестендіруден өту) және заңды тұлғаның (тіркеу, дербес деректерді беру және қажет болған жағдайда сәйкестендіруден өту) қандай іс-әрекеттер жасай алатындығын ажырату қажет.
Web Archive Сілтемелері:
[1] «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне бала құқықтарын қорғау, білім беру, ақпарат және ақпараттандыру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы»Қазақстан Республикасының 2022 жылғы 3 мамырдағы № 118-VII ҚРЗ Заңы, «Әділет» Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің ақпараттық-құқықтық жүйесі (бұдан әрі – ҚР НҚА ЖЗШ)
[2] «Ақпараттандыру туралы»Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 24 қарашадағы № 418-V ҚРЗ Заңы (2022 жылғы 5 қарашадағы мұрағаттық нұсқасы), «Әділет» ҚР НҚА ЖЗШ
