Мазмұны
«Онлайн-платформалар және онлайн-жарнама туралы» Заң жобасын қазіргі уақытта Қазақстан Парламенті Мәжілісінің депутаттары белсенді талқылауда. Заң жобасының елдің цифрлық экономикасы мен ақпараттық кеңістігіне айтарлықтай әсер ету мүмкіндігі бар.
Заң жобасының кіріспесінде көрсетілгендей, заң Қазақстан аумағында жұмыс істейтін онлайн-платформалардың қызметіне байланысты қатынастарды, сондай-ақ елде онлайн-жарнама өндіру және жариялау процесінде туындайтын қатынастарды реттейтін болады.
Цифрлық құқық саласындағы сарапшылар Руслан Дайырбеков (Еуразиялық цифрлық қордың негізін қалаушы) және Елжан Қабышев («Digital paradigm» ҚҚ директоры және drfl.kz және ifkz.org жобалар менеджері) «Онлайн-платформалар және онлайн-жарнама туралы»заң жобасы бойынша жұмыс тобына қатыса отырып, онлайн-жарнаманы реттеу бөлігінде заң жобасының проблемалық мәселелерін атап өтті.
«Фокуста-жасанды интеллект және сөз бостандығы» ЕҚЫҰ – ның ұсыныстары
2022 жылғы 14 қыркүйекте «Масс-медиа туралы»заң жобасы бойынша жұмыс тобының жұмысы шеңберінде ЕҚЫҰ Өкілінің Бюросы «фокуста – жасанды интеллект және сөз бостандығы» (#SAIFE) жобасы шеңберінде дайындалған ұсынымдар берілді.
Руслан Дайырбеков
Бір қызығы, 2023 жылдың 5 сәуірінде «Интернет-жарнама және онлайн-платформалар туралы»заң жобасына қатысты реттеуші саясаттың Консультативтік құжаты, онда ЕҚЫҰ ұсынған ұсынымдар өзгеріссіз енгізілді туралы ақпарат Министрлігі жариялады [1].
Алайда, консультативтік құжаттағы тікелей көрсетілген ұсыныстар заң жобасында іс жүзінде көрсетілмейді немесе көрсетілсе де тек ішінара.
«Digital Paradigm» ҚҚ және «Eurasian Digital Foundation» ҚҚ атынан берілген #SAIFE ұсынымдары | «Онлайн-платформалар және онлайн-жарнама туралы» заң жобасына реттеуші саясаттың консультативтік құжатында көрсетілген ұсынымдар | «Онлайн-платформалар және онлайн-жарнама туралы» заң жобасы және ескертпелер |
Онлайн-платформаларды адам құқықтарын кешенді тексеруді, оның ішінде олардың мазмұнды басқару және автоматтандырылған шешім қабылдау саясатына, сондай-ақ деректерді жинау, мақсатты жарнама және интерфейс дизайны сияқты іскерлік тәжірибелеріне қатысты адам құқықтарына әсерін бағалау (HRIA) арқылы жүргізуге міндеттеу. | Онлайн платформаларды адам құқықтарын кешенді тексеруді, соның ішінде олардың мазмұнды басқару және автоматтандырылған шешім қабылдау саясатына, сондай-ақ деректерді жинау, мақсатты жарнама және интерфейс дизайны сияқты іскерлік тәжірибелеріне қатысты адам құқықтарына әсерді бағалау (HRIA) арқылы жүргізуге міндеттеу. | Ішінара Ескерту: заң жобасының 13-бабының 2-тармағында: «Онлайн платформалар жылына бір рет келесі ақпаратты қамтитын есеп шығарады: 1) анықталған жүйелік тәуекелдер туралы мәліметтер; 2) анықталған жүйелік тәуекелдерді азайтуға бағытталған онлайн-платформаларға арналған ұсынымдар». 9-баптың 3-тармағының 8-тармақшасында Қазақстан Республикасының аумағында Интернеттеқызметін жүзеге асыратын Онлайн-платформа және (немесе) жедел хабар алмасу сервисі онлайн-платформалар мен осы онлайн-платформаларды пайдаланушылардың қызметіне байланысты жүйелік тәуекелдер мен қауіптерге талдау және бағалау жүргізуге міндетті екендігі көрсетілген. Алайда, заңда жүйелік тәуекелдердің не екендігі анықталмаған. Онлайн платформалар адам құқықтарын кешенді тексеруді, соның ішінде олардың мазмұнды басқару саясатына және автоматтандырылған шешім қабылдауға қатысты адам құқықтарына әсерін бағалау (HRIA) және деректерді жинау, мақсатты жарнама және интерфейс дизайны сияқты олардың іскерлік тәжірибесіне қатысты жүргізуі керек екенін нақты анықтау керек. |
Мазмұнды модерациялау, мазмұнды курациялау және мақсатты жарнама үшін ЖИ алгоритмдерін пайдаланудың ашықтығын, негізділігін қамтамасыз ету. | Мазмұнды және мақсатты жарнаманы модерациялау үшін жасанды интеллект алгоритмдерін пайдаланудың ашықтығын, негізділігін қамтамасыз ету. | Жоқ |
Адам құқықтарын қорғау толығымен аутсорсингке берілмеуін немесе автоматтандырылмауын қамтамасыз етуге және кез келген мемлекеттік-жекешелік әріптестіктің ашықтығын қамтамасыз етуді бақылау. | Адам құқықтарын қорғау толығымен аутсорсингке берілмеуін немесе автоматтандырылмағанын бақылау. | Жоқ |
Кез келген мемлекеттік-жекешелік әріптестіктің ашықтығын қамтамасыз ету. | ||
Ашықтықтың қатаң шеңберін, оның ішінде жарнамада ЖИ пайдалану туралы толық ақпаратты қамтитын ашықтық туралы жан-жақты есептерді қарстыруды еңгізу. | Ашықтықтың қатаң шеңберін, соның ішінде жарнамада ЖИ қолдану туралы толық ақпаратты қамтитын ашықтық туралы жан-жақты есептерді қарастыруды еңгізу. | Ішінара Ескертпе: 13-баптың 2-тармағында көрсетілген, осы норманы толықтыру қажет. |
Жеке өмірге қол сұғылмаушылық және деректерді қорғау құқығын, оның ішінде пайдаланушыларды қадағалау мен профильдеуге негізделген жарнама үшін шектеулер белгілеу және пайдаланушылардың/дербес деректер субъектілерінің сенімді ашықтығы мен қатысуын қамтамасыз ету арқылы құрметтеу. | Жеке өмірге қол сұғылмаушылық және деректерді қорғау құқығын құрметтеу. | Жоқ Ескерту: заң жобасында мониторинг қоғамдық денсаулыққа, адамгершілікке және қоғамдық қауіпсіздікке теріс әсер ету мақсатында онлайн-платформа қызметтерін пайдалануды қамтуы тиіс деген норма бар, алайда бұл жеткіліксіз. |
Медиа және цифрлық сауаттылықты ілгерілету, пайдаланушылардың өкілеттіктерін, іс-қимыл еркіндігін және мазмұнды басқару мен олардың деректерін пайдалануды бақылауды, оның ішінде кез келген автоматтандырылған шешімдер қабылдаудан бас тарту жолымен нығайту. | Кез келген автоматтандырылған шешімдерді қабылдаудан бас тартуға мүмкіндік беру. | Жоқ Ескертпе: заңнамада субъектіні зияткерлік роботпен автоматтандырылған өңдеу туралы хабардар ету туралы норма ішінара қамтылғанын және «Ақпараттандыру туралы» Заңның 18-1-бабында көрсетілгенін атап өткен жөн, алайда субъектінің дербес деректерді өңдеуден бас тарту құқығын көздеу қажет, бұл автоматтандырылған шешімдер қабылдаудың онлайн-платформасын қабылдауға әкеледі |
Тиісті ұсыныстар «Онлайн-платформалар және онлайн-жарнама туралы» заң жобасының жұмыс тобының мүшелеріне және Парламент Мәжілісінің депутаттарына жіберілді.
Web Archive сілтемелері:
[1] «Интернет-жарнама және онлайн-платформалар туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасына қатысты реттеуші саясаттың Консультативтік құжаты, «Ашық НҚА» порталы
