Мазмұны
Қызмет сипаттамасы
Цифрлық құжат — бұл мемлекеттік қызметтерді және өзге де қызметтерді электрондық нысанда алу үшін, сондай-ақ жеке және заңды тұлғалармен өзара іс-әрекет жасау кезінде қажетті цифрлық құжаттар сервисі қалыптастыратын электрондық құжат.
Цифрлық құжаттар сервисінің қызметі ҚР «Ақпараттандыру туралы» Заңына негізделеді және ҚР цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрінің 28.09.2020 жылғы бұйрығымен бекітілген «цифрлық құжаттар сервисін қолдана отырып, электрондық құжаттарды қалыптастыру, тексеру және пайдалану қағидалары» негізінде жүзеге асырылады.
Қазіргі уақытта Цифрлық құжаттар сервисі 18 құжатты — жеке куәлік, жүргізуші куәлігі, туу туралы куәлік, вакцинация паспорты, ПТР тест және т.б. пайдалануға мүмкіндік береді, алайда цифрлық құжаттардың толық тізімі eGov сайтында және ЦДИАӨМ бұйрығында жоқ.
Цифрлық құжаттар сервисіне eGov сайтындағы браузер арқылы қол жеткізуге болады. Цифрлық құжаттарға қол жеткізу үшін порталда бір реттік пароль, ЭЦҚ, Digital ID немесе QR-код арқылы авторлану және пайдаланушының жеке кабинетінде «цифрлық құжаттар» сілтемесі бойынша өту қажет. Портал пайдаланушының барлық қол жетімді цифрлық құжаттарын көрсетеді.
Сондай-ақ, eGov Mobile мобильдік қосымшасын пайдалану мүмкіндігі бар, ол IOS және Android базаларындағы құрылғылар үшін де қолжетімді. Пайдаланушы мобильдік ЭЦҚ көмегімен мобильдік қосымшада немесе бір реттік пайдалану үшін, смартфонға немесе планшетке СМС арқылы жіберілетін бір реттік кодты пайдалана отырып тіркелуі тиіс. Бір реттік кодтың көмегімен тіркелу үшін пайдаланушының мобильді нөмірі мобильді азаматтар базасында тіркелуі тиіс; тіркеу болмаған жағдайда оны қосымшада өтуге болады. Мобильді қосымшада тіркелгеннен және авторизациядан кейін пайдаланушы өзінің цифрлық құжаттарына қол жеткізе алады.
Егер пайдаланушы қатені байқаса — мысалы, оған басқа адамның құжаты немесе ол сұраған құжат берілмеген болса-қосымшада қате туралы хабарлама функциясы бар. Ол пайдаланушыны eОtinish қосымшасына аударады, онда пайдаланушы қатені жою үшін тиісті мемлекеттік органға ресми өтініш жібере алады.
Бүгінгі таңда цифрлық құжаттарды еліміздің барлық әуежайларында, «ҚТЖ» АҚ теміржол вокзалдарында вагондарға отырғызу кезінде, «Отбасы Банк» АҚ, «Қазпошта» АҚ бөлімшелерінде, екінші деңгейлі банктер мен нотариустардан қызмет алу кезінде цифрлық құжаттарды пайдалануға болады.
Цифрлық құжаттарға сыртқы платформалар арқылы қол жеткізу
2022 жылғы 31 наурыздан бастап «Ұлттық ақпараттық технологиялар» АҚ мен ЦДИАӨМ «Kaspi Bank» АҚ және «Халық банк» АҚ бірлесіп банктердің мобильді қосымшаларында «цифрлық құжаттар» сервисін сыртқы платформаларға шығару бойынша интеграцияны жүргізді. Бұған дейін цифрлық құжаттарды eGov Mobile қосымшасы арқылы ғана пайдалануға болатын. Кірген кезде пайдаланушы бір реттік пароль арқылы цифрлық құжаттарды пайдалануға келісім беруі қажет, пайдаланушының келісімінсіз деректер сыртқы платформаларға берілмейді.
Пайдаланушы кез-келген уақытта сыртқы платформалардың цифрлық құжаттарға қол жетімділігін қайтарып ала алады. Ол үшін eGov Mobile қосымшасын ашу, «цифрлық құжаттар» қосымша бетін ашу, параметрлерге кіріп, қолжетімділікті кері қайтарып алу қажет. Қолжетімділікті кері қайтарып алу, егер бұл қолжетімділікті пайдаланушы бұрын ұсынған болса ғана мүмкін болады.
Қолдану барысындағы мәселелер
Цифрлық құжаттарды пайдалану проблемалары бастапқыда eGov және еGov Mobile сервистерінің өз проблемаларында туындайды. Сонымен, қызмет жарамдылық мерзімі өткен құжаттарды автоматты түрде жаңартпайды; пайдаланушы мұны қолмен жасауы керек. Бұл, әсіресе, егде жастағы пайдаланушылар мен мүгедектігі бар адамдарда қиындық тудыруы мүмкін. Автоматты жаңарту функциясы eGov Mobile сервисінде де, eGov порталындағы жеке кабинетте де жоқ. Құжаттарды автоматты түрде жаңарту бағдарламалық құралдармен оңай жүзеге асырылады және үлкен шығындарды қажет етпейді, бірақ қызметті пайдалануды жеңілдетеді.
Ықтимал проблемалар Пайдаланушы келісімінің тармақтарын тұжырымдауда жатыр. Сонымен, 2.2-тармақта келісімде әкімші (ҰАТ АҚ) иеленушінің келісімімен (ақпараттандыру саласындағы уәкілетті орган, қазіргі уақытта ЦДИАӨМ) кез келген уақытта келісімнің шарттарын біржақты тәртіппен өзгертуге құқылы екендігі көрсетілген. 2.3-тармақта пайдаланушы (порталды пайдаланатын жеке немесе заңды тұлға) шарттардың өзгерістерімен келіспеген жағдайда, ол қол жеткізуден бас тартуға және порталдың өзін де, оның компоненттерін де пайдалануды тоқтатуға міндетті екендігі көрсетілген. 2.8-тармақта пайдаланушы өзінің дербес деректерін жинауға, өңдеуге, сақтауға, түсіруге және пайдалануға жазбаша келісім береді. Жинау мақсаттары портал қызметтерін көрсету және осы қызметтердің сапасын жақсарту болып табылады. Сол уақытта, 4.5-тармақпен сәйкес, портал мен оның құрамдасын пайдаланушылардың пайдалануы немесе пайдалана алмауы салдарынан туындайтын деректердің жоғалуын немесе қандай да бір басқа материалдық емес ысыраптарды, бедел залалын және өзге де нұқсанды қоса алғанда, иеленуші мен әкімші кез келген залал үшін жауапты болмайды; немесе иеленушінің және (немесе) әкімшінің келісім шарттарын өзгертуі.
Осылайша, деректер жоғалған жағдайда жауапкершіліктің болмауы проблемасы орын алады және бұл жоғалту келісім шарттарының өзгеруіне байланысты болуы мүмкін. Бұдан басқа, егер Пайдаланушы бұдан әрі портал сервистерін пайдаланудан бас тартқан жағдайда, келісімде деректерді жою рәсімдері ешқайда көрсетілмеген.
